[b]Inleiding:[/b]
Wij hebben gekozen voor de giraf, Latijnse naam Giraffa Cameopardalis Antiquorum. Aanvankelijk wilden we de pinguïns gaan observeren. Deze bleken echter zo weinig activiteit te vertonen, dat het niet mogelijk was om daar een goed protocol van te maken.
Vervolgens hebben we een poging gewaagd bij de ringstaartmaki’s, kleine aapjes met een weelderige zwart-wit gestreepte staart. Maar toen we klaar waren met een omschrijving van de omgeving, een eerste observatie en het maken van het ethogram, vertrokken zij naar het binnenverblijf, waardoor het voor ons niet meer mogelijk was om ze te observeren voor de echte metingen.
Gelukkig waren er toen nog de giraffen. Zij vertoonden voldoende activiteit om een protocol van te maken en hadden geen mogelijkheid om naar een binnenverblijf, waar ze niet meer zichtbaar zouden zijn, te verdwijnen. Bovendien vinden we het allebei leuke dieren.
Wij hebben het eetgedrag, en dan in bijzonder het herkauwgedrag van de giraffes bestudeerd, omdat zij zich daar op het moment van observatie mee bezig hielden. Ze vertoonden hierbij een in onze ogen afwijkend gedrag: indien ze niet herkauwden, waren ze voornamelijk bezig met het likken van de deuren en/of muren van het binnenverblijf. Misschien zouden we tijdens het observeren een verklaring kunnen vinden voor dit gedrag.
Concrete situatie:
De geobserveerde giraf was van het vrouwelijke geslacht. Giraffen worden zo’n 4,5 tot 6 meter lang, 20 tot 30 jaar oud en wegen 700 tot 1500 kilogram. Deze giraf was van middelbare leeftijd. Op het moment van observatie liep de giraf rond in het buitenverblijf, een ovale vlakke weide, afgezet met schrikdraad en een laag hek. Voorlangs liep een smalle sloot. Deze weide lag naast het binnenverblijf, een hoge namaak-Egyptische tempel met hoge bruin geverfde deuren en beige gestuukte muren. Op de grond van het buitenverblijf lag geel zand, bladeren van de bomen die de weide omringden en uitwerpselen van de giraffen. In hoge manden die aan de muren van het binnenverblijf waren bevestigd zat voer voor de dieren. Waarschijnlijk was het hooi.
In de weide bevonden zich vier vrouwelijke giraffen. Het weer was droog en bewolkt, met zo’n 15 graden Celsius. Aan de achterkant van het verblijf liepen twee olifanten rond. Deze waren niet te zien en nauwelijks te horen vanuit het giraffeverblijf. Ook bevonden zich arabische oryxen in de kooi naast. Deze maakten nauwelijks geluid. De giraffen staken af en toe hun kop over het hek om van het voer van de oryxen te eten.
Giraffen eten bladeren en knoppen. Daarbij gebruiken zij hun 2- of 3-lobbige hoektanden en hun tong van 45 cm om de blaadjes van de takjes af te stropen. De giraf behoort tot de herkauwers. De maag bestaat uit vier kamers. Nadat het voedsel in de tweede maag is geweest, komt het terug in de mond, zodat de giraf gaat herkauwen.
[b]Ethogram[/b]
Afkorting Handeling Omschrijving
Loop Lopen De poten twee aan twee vooruit of achteruit verplaatsen.
Lik Likken Met een uitgestoken tong langs een voorwerp of voedsel gaan. De kop wordt hierbij vaak schuin gehouden in de likrichting van de tong.
Eet Eten Voedsel in de mond nemen en het vervolgens verwerken door middel van kauwen, zie Kauw.
Kauw Kauwen Een systematische beweging waarbij de kaken, met daartussen voedsel, over elkaar bewegen. De lippen bewegen mee met de beweging.
Sta Staan Zich voor relatief langere tijd op dezelfde plaats bevinden zonder de poten te verplaatsen.
Snuf Snuffelen Snel met de neusvleugels trillen terwijl de neus langs een voorwerp, plant of dier gaat.
Uri Urineren Uitwerpselen uitscheiden via de urinebuis. Deze uitwerpselen zien uit als een gele doorzichtige vloeistof.
Szwa Zwaaien met staart Een heen en weer-gaande beweging maken met de staart.
Hzwa Zwaaien met hoofd Een heen en weer-gaande beweging maken met het hoofd.
Poep Poepen Uitwerpselen uitscheiden via de anus. Deze uitwerpselen zien uit als harde donkele korrels.
Protocol
Tijdsverloop Waargenomen Opmerkingen Waargenomen Opmerkingen
(in s) elementen +aanvullingen elementen +aanvullingen
bij eerste eerste meting bij tweede tweede meting
meting meting
0 – 10 Sta, Lik Likt deur Hzwa, Loop
10 – 20 Sta, Lik, hzwa Likt deur On Buigt hoofd naar voren
20 – 30 Sta, Kauw, lik Likt deur Loop
30 – 40 Loop, kauw Loop, Sta, Lik Likt deur
40 – 50 Sta, Kauw, lik Likt andere deur Lik, Sta, Szwa
50 – 1.00 Kauw, Lik Likt deur On, Loop Tilt voorpoot op
1.00 – 1.10 Lik, Loop, Kauw Likt deur Lik Likt deurpost
1.10 – 1.20 Loop Kauw, Poep, Loop Poept al lopend
1.20 – 1.30 Sta Sta, Lik Likt boom
1.30 – 1.40 Loop, Kauw Loop, Kauw, Hzwa
1.40 – 1.50 Kauw, Sta Kauw, Lik Likt deur
1.50 – 2.00 Kauw, Lik Likt muur Lik, Sta Likt deur
2.00 – 2.10 Lik, Sta Likt muur Lik, sta Likt deur
2.10 – 2.20 Eet, On Bijt op ijzeren hek Lik, Sta Likt deur
2.20 – 2.30 Sta, On Bijt op ijzeren hek Lik, Sta Likt deur
2.30 – 2.40 Loop, Eet Lik, Sta Likt deur
2.40 – 2.50 On, Sta Bijt op ander hek Loop, Kauw
2.50 – 3.00 On, Sta Bijt op hek On, Sta, Kauw Gaat door
ellebogen
3.00 – 3.10 Loop, Kauw Loopt achteruit On Buigt nek naar voedsel dat door toeristen is gegooid
3.10 – 3.20 Sta, Kauw On Zakt door ellebogen
3.20 – 3.30 Sta On, Sta Buigt nek voor eten
3.30 – 3.40 Sta On, Sta Buigt nek
3.40 – 3.50 Sta On, On Buigt weer voor eten, Krabt elleboog
3.50 – 4.00 Loop, Kauw Szwa, Sta, Loop
4.00 – 4.10 Kauw, Lik Likt deur Sta, Kauw
4.10 – 4.20 Kauw, Sta Loop, Kauw
4.20 – 4.30 Lik, Sta Likt deur Sta, Kauw, Szwa
4.30 – 4.40 Sta, Lik, On Staart gaat omhoog Sta, Kauw
4.40 – 4.50 Lik, Sta, On Likt deur Loop, Szwa
4.50 – 5.00 Kauw, Sta, Uri Loop, Kauw
[b]Conclusie[/b]
De giraf heeft tijdens onze twee keer vijf minuten durende observaties het vaakst de handelingen ‘Lopen’, ‘Kauwen’, ‘Likken’ en ‘Staan’ vertoond, respectievelijk 17, 19, 22 en 29 keer. Daarbij nam hij slechts een paar keer voedsel tot zich. Hieruit concluderen wij, dat de giraf tijdens de handeling ‘Kauwen’ meestal bezig was met herkauwen. Dit kan hij namelijk doen zonder voedsel in de mond te nemen, omdat het voedsel via een van de magen opnieuw in de mond komt. Na de twee keren dat hij voedsel had ingenomen was de giraf niet bezig met herkauwen; toen was hij aan het kauwen.
De hoge frequentie van het likken is volgens Dhr. A. Janssen te verklaren, doordat de giraffen zo proberen hun zoutpeil hoog genoeg te houden. Zij zouden dus bijvoorbeeld het zout uit de muur kunnen proberen te likken.
Maar misschien gebruiken de giraffen het likken om voldoende speeksel de maken, zodat ze het voedsel beter kunnen kauwen.
Een eenduidige verklaring voor dit likken is dus niet gevonden.