Het duister dat ons scheidt
Samenvatting
Loes, een zes jarig meisje, woont samen met haar moeder bij Ludo en Duco, ook wel de Luco’s genoemd door iedereen. Er wordt van ze aangenomen dat het kamerverhuurders zijn, maar blijken later de vrijers van de moeder te zijn. Deze twee denken dat één van hun de vader van Loes is, maar dit is echter schijn, die de moeder op probeert te houden, maar wat ze later toch maar bekent. Loes is eigenlijk een “ongelukje” uit een affaire van de moeder met een getrouwde man, die later toevallig in hetzelfde dorp komt wonen met zijn gezin. Dit leidt ertoe dat de moeder niet meer naar buiten durft, omdat ze nog steeds smoor verliefd is op deze man en daarom wil ze verhuizen. Maar om te verhuizen moet ze een motief hebben, dus vertelt ze de Luco’s de waarheid. Dit loopt uit op een ruzie die Loes hoort, terwijl ze wilde weglopen van huis. Buiten komt ze de vader van Thomas, haar eigenlijke vader dus tegen en omdat ze doorhad dat deze man de reden was voor het plan om te verhuizen, vermoordt Loes hem met een scherp potlood. Deze had Thomas voor hem zo scherp mogelijk geslepen… De moeder van Loes neemt de moord op zich, zoals elke moeder zou doen. En als drijfveer voor de moord geeft ze de leugen dat de vader Loes seksuele handelingen heeft laten uitvoeren, maar toch ontkomt ze niet aan een celstraf. Het misbruiken van Loes zou verzachtend kunnen zijn voor haar straf en daarom heeft ze leugens (seksuele handelingen, zoals pijpen) bij Loes erin gestampt en heeft Loes deze allemaal, tijdens de overhoring door politie, opgedreund.
Loes, het zeer actieve meisje, vol met inspiratie, verdwijnt en verandert in een “zombie” na al deze gebeurtenissen. Ze wordt gepest, maar laat niets merken aan de Luco’s. Door al dit gepest raakt Loes erg geïsoleerd en wordt alleen maar meer gepest, omdat ze niets terugzegt/-doet en de vriendinnen van haar ervan overtuigd zijn dat ze de oude Loes op deze manier kunnen terugkrijgen. Maar het maakt het alleen maar erger en als haar moeder vervroegd wordt ontslagen, wordt het voor haar alleen maar erger. Ze is nou eenmaal gewend aan een leven met alleen maar de Luco’s en haar moeder is nu een “vreemde” voor haar. De eerste dag dat de moeder buiten is krijgt ze al meteen ruzie met de mensen in het dorp tijdens een Koninginnedagviering. Meteen wordt er door de Luco’s en haar besloten om te gaan verhuizen naar Lewis, een of ander eilandje aan de rand van Europa in de oceaan.
Na een lange tijd komt Loes weer in contact met kinderen, een vriendelijke manier, een manier dat ze niet meer gewend is. Maar het is allemaal nogal eng voor haar, omdat het alweer een heel lange tijd geleden is dat ze vrienden heeft gehad. Hier komen de handelingen die haar moeder Loes heeft ingestampt van pas: Loes pijpt de leider Gavin en wordt tot zijn vriendinnetje benoemd. Tot haar achttiende zit Loes op dit eiland en is ze aardig populair bij de kinderen, maar helaas nog steeds niet zo bij haar moeder. Het wil maar niet goed komen tussen beiden en uiteindelijk verlaat de moeder de Luco’s en Loes.
Met haar achttiende gaat Loes weer terug naar Nederland om kinderopvang te studeren. Ze krijgt een aardbeienakker en een ingerichte kamer cadeau van de Luco’s. Wanneer ze naar buiten gaat denkt ze Thomas tegengekomen te zijn en sluit ze zich een tijdlang op in haar kamer. Tijdens deze periode komt heel veel te boven van de avond van de moord en Loes ziet in dat zij de moordenaar is en niet haar moeder. Op de televisie komt ze haar moeder tegen in een documentaire over de gevangenis waarin zij opgesloten zat. Zij werkt daar nu als vrije burger voor haar inkomen. Loes gaat haar opzoeken en ze praten over vroeger en zaken waar ze eerder niet over konden praten. Haar moeder bekent dat het nogal een karwei was om zes jaar van haar leven op te offeren voor haar dochter en dat ze het erg vervelend vond dat ze niet de aandacht en het aanzien kreeg dat ze eigenlijk verdiende voor een dermate gul en veeleisend offer. Dat was dan ook de reden waarom ze was vertrokken. Nu alles duidelijk is, misschien zelfs té duidelijk wat betreft Loes, gaan ze nog meer bespreken over vroeger en nu in het café onder het genot van aardbeien. Dat weet haar moeder dan na al die jaren nog wel: haar Loes is gek op aardbeien.
Stellingen/aandachtspunten
Er zijn drie hoofdstukken:
Deel 1 = Zes
Deel 2 = Twaalf
Deel 3 = Achttien
De zes, twaalf en achttien staan voor de leeftijd van Loes die ze heeft in de betreffende hoofdstukken. Dit is erg overzichtelijk, zodat er een duidelijk chronologische opbouw ontstaat (ook al zijn er voldoende flashbacks). Behalve deze drie hoofdstukken, zijn er ook evenveel subhoofdstukken als dat er letters zijn in het Nederlandse alfabet. Elke letter heeft een woord meegekregen dat met deze letter begint. Dat woord heeft dan weer een centrale rol in het subhoofdstuk waar hij voor staat. Zoals de letter B voor “Brandnetel” staat, staat de letter L voor “Lewis” en dus zo voor elk letter van het alfabet. Het subhoofdstuk “Brandnetel” gaat over de vader van Thomas en dus ook de echte vader van Loes. Hij was namelijk een plantsoenmedewerker die door al die jaren werken met brandnetels geen last meer kreeg aan zijn handen door deze plant. Zo bestaat er dus voor elke subhoofdstuk een woord dat een soort samenvattend functie heeft.
Dit viel me pas bij het tweede subhoofdstuk op en sinds toen heb ik, merk ik naderhand, dat ik dit in mijn achterhoofd heb gehouden en heb zitten zoeken naar het woord dat genoemd werd. Ik heb hem helaas drie keer gemist. Het is wel een zeer ingenieuze manier van een opbouw creëren, maar toch lijkt me het een erg ingewikkelde opdracht. Want de schrijfster is gebonden aan het alfabet en om hier een opbouw op te maken is toch aardig moeilijk omdat er niet afgeweken mag worden.
Daarom mijn stelling: waarom juist deze woorden en niet juist iets anders? Waarom “Brandnetel” en geen “Beregend” (het regende namelijk behoorlijk veel in dat hoofdstuk)? Mocht er over deze stelling niet voldoende gespreksstof ontstaan, kan er ook nog gepraat worden over de functie van juist dat ene woord.
Wie is er nou eigenlijk slachtoffer in dit verhaal? Zijn dat de Luco’s, omdat ze eigenlijk gebruikt worden door de moeder van Loes om op Loes te passen? Is het de moeder van Loes die zes jaar van haar leven heeft opgeofferd en niet de aandacht en het aanzien krijgt die ze eigenlijk zou willen? Of misschien Loes die door dit incident zwaar gepest is en opgezadeld is met een dermate moeilijk verwerkbaar emotie? Dat Thomas een slachtoffer is, daar is niet over te twisten. Hij is nou eenmaal zijn vader kwijtgeraakt door een moord en daar heeft hij helaas verder niets over te zeggen. Maar misschien is iedereen wel een beetje slachtoffer, dat is natuurlijk ook een mogelijkheid. Dit maakt dan ook dit aandachtspunt discutabel en te bepraten.
Wat is de rol van de omgeving, de mensen die met zoveel afkeer hebben gereageerd op het voorval, bij de ontwikkeling van “kind Loes” tot “volwassen Loes”? Hadden de mensen, vooral de vrouwen van het dorpje, anders moeten handelen? Of hebben ze juist goed gedaan om op de manier te reageren als dat ze gedaan hebben? Ook de kinderen, de vrienden en vriendinnen van Loes, spelen natuurlijk een zeer grote rol, waarschijnlijk zelfs de grootste. Moeten deze kinderen niet gestraft worden? Zou Loes er niet slimmer aan gedaan hebben om te vertellen aan Ludo en Duco wat er allemaal gaande was? Heeft ze het er zelfs misschien zelf een beetje naar gemaakt?